Humanizm to demokratyczny, nieteistyczny i etyczny światopogląd, ruch społeczny i intelektualny oparty na przekonaniu, że człowiek w pełni samodzielnie kształtuje swój obraz świata, system wartości i swoje życie oraz samodzielnie nadaje mu sens. Humanizm odrzuca wiarę w istnienie nadprzyrodzonych bytów i sił, oraz wiarę w ich wpływ na losy świata. Słowo "nieteistyczny" obejmuje zarówno stanowisko ateistyczne jak i agnostyczne. Odzwierciedla ono transformację ruchu humanistycznego od organizacji, która przede wszystkim zajmowała się walką z religią do ruchu budowy konstruktywnej, światopoglądowej, intelektualnej i kulturowej alternatywy, która ma ambicję przyczynić się do rozwiązania wielu ważnych problemów społecznych, psychologicznych i politycznych.

W wielu krajach Europy Zachodniej światopogląd humanistyczny uzyskał status oficjalnie uznanej alternatywy wobec religii. Dzięki temu ruch humanistyczny, a za jego pośrednictwem również wszyscy niewierzący obywatele, korzystają z tych samych praw co kościoły i związki wyznaniowe.

Ruch humanistyczny identyfikuje się z demokratycznym systemem wartości, przeciwstawiając się systemom autokratycznym, teokratycznym i technokratycznym; humaniści opowiadają się za rozwojem społeczeństwa otwartego. W przekonaniu humanistów demokracja nie jest dyktaturą większości, lecz systemem, w którym jednostki i grupy mają zagwarantowaną wolność i prawo do decydowania o swoim losie. Humaniści odrzucają teokrację ( w postaci znanej z niektórych państw islamskich), gdyż narzuca ona jedną religię wszystkim obywatelom i jako taka jest sprzeczna z demokracją i z prawami człowieka. Ruch humanistyczny popiera twórcze wykorzystanie dorobku nauki. Opowiada się za stosowaniem metod nauki do poprawy ludzkiego bytu. Trzeba jednak pamiętać, że nauka dostarcza środków, ale nie wskazuje celów działania. Nauka jest koniecznym, ale nie wystarczającym warunkiem rzeczywistej poprawy ludzkiego bytu.

***

Towarzystwo Humanistyczne
Deklaracja wartości
  1. Humanizm jest postawą wobec świata zakładającą poznawczą i etyczną suwerenność człowieka i odrzucenie prawd absolutnych. Humanizm nie może być przedstawiany jako kodeks praw. Poniższe zasady powinny być traktowane raczej jako wskazówki za czym się on opowiada niż jako jego definicja.

  2. Naczelną wartością jest człowiek i jego wolność wewnętrzna i zewnętrzna. Humanizm jest wyrazem moralnego przekonania o wadze tej wartości.

  3. Wolność człowieka może być ograniczona jedynie koniecznością poszanowania wolności innych ludzi.

  4. Humanizm jest nie tylko postawą etyczną, lecz także próbą zrozumienia świata i życia w oparciu o ludzkie możliwości, bez potrzeby uciekania się do autorytetów ideologii i religii.

  5. Humanizm oznacza uznanie ludzkiej współzależności i potrzeby wzajemnego szacunku.

  6. Prawem każdego jest dążenie do szczęścia, do nadania sensu życiu i do spełnienia.

  7. Człowiek staje się człowiekiem w społeczeństwie. Społeczeństwo powinno zapewnić warunki najpełniejszego możliwego rozwoju każdej jednostki.

  8. Rozwój człowieka wymaga stałego poprawiania warunków wolnego dociekania oraz istnienia społeczeństwa otwartego.

  9. Postęp społeczny wyraża się w zwiększeniu wolności osobistego wyboru.

  10. Humanizm zakłada równość i wartość każdego człowieka niezależnie od płci, rasy, narodowości, religii i światopoglądu.

  11. Nikt nie ma prawa narzucać innym swoich przekonań lub zmuszać do ich wyznawania.

  12. Wartości humanistyczne powinny być propagowane nie przez pouczanie, lecz przez kształtowanie emocjonalnej i intelektualnej dojrzałości do ich przyjęcia.

  13. Humanistyczny system wartości może być ukształtowany jedynie podmiotowo, w drodze osobistego rozwoju.

  14. Żaden cel nie uświęca środków; to środki uświęcają cel.

Towarzystwo Humanistyczne powstało w czerwcu 1991 roku, by upowszechniać przedstawione wyżej wartości i przekonania, co w praktyce oznacza przede wszystkim działanie na rzecz rozszerzenia zakresu i rzeczywistej realizacji praw i wolności w Polsce i na świecie. Od początku swojego istnienia Towarzystwo blisko współpracowało z innymi organizacjami o podobnych celach. W pierwszych latach była to przede wszytskim Amnesty International, potem m.in. Centrum Praw Kobiet, a od roku 1995 organizacje członkowskie Federacji Polskich Stowarzyszeń Humanistycznych,w ramach której TH inicjowało i współorganizowało takie działania, jak lobbing w komisji konstytucyjnej na rzecz wprowadzenia do konstytucji gwarancji równego traktowania mniejszości bezwyznaniowej (chodziło o przepis podobny do zapisu z konstytucji Niemiec, gwarantujący organizacjom światpoglądowym takie same prawa i takie samo traktowanie jak w przypadku kościołów i związków wyznaniowych.) W roku 1996, wspólnie z innymi członkami Federacji zorganizowaliśmy ż międzynarodową konferencję "Humanistyczna wizja zjednoczonej Europy", a w roku 2002, również we współpracy z Federacją, konferencję na temat praw i wolnośi człowieka w konstutucji Unii Europejskiej. Członkowie Towarzystwa angażowali się również w inne działania, poważne i mniej poważne. Do poważnych można z pewnością zaliczyć nasze projekt i kampanię na rzez zmiany przepisów o tzw. obrazie uczuć religijnych (patrz: http://humanizm.free.ngo.pl/obraza.htm) oraz między innymi w prawie rozwodowym, gdzie proponowalismy, zeby przemoc w rodzinie mogła być samodzielną przesłanką do rozwodu - Polska bowiem jest jednym z bardzo nielicznych krajów, w których nie można uzyskać rozwody tylko na tej podstawie. Projekty mniej poważne, jak prowadzona w latach 90. żartobliwa kampania na rzez sklonowania Jana Pawła II, inicjują na ogół członkowie nieformalnego skrzydła dionizyjskiego w Towarzystwie. Trzeba bowiem wiedzieć, że w TH wyłoniły się dwa skrzydła: wspomniane już dionizyjskie i drugie - jakby inaczej - apollińskie. Więcej informacji zawarlismy w rodziale "Czyny", gdzie znajdziecie opis najważniejszych inicjatyw i projektów naszego Towarzystwa.

Członkiem Towarzystwa może być każdy, kto identyfikuje się z jego celami. Warto dodać, że mimo głoszonej przez nas autonomii poznawczej i moralnej człowieka, wolności osobistej i racjonalności, znajdują się wśród nas także osoby wierzące o liberalnych przekonaniach. Pytany czasem na Zachodzie (po raz pierwszy w Brukseli w rozmowie z francuskim zakonnikiem i szkockim pastorem protestantem), czy w naszym stowarzyszeniu akceptujemy osoby wierzące, odpowiedziałem żartobliwie, że owszem, przyjmujemy tych, którzy deklarują wiarę w Boga, ale już nie tych, którzy wierzą w istnienie piekła, jako miejsca wiecznego potępienia. Wiarę w Boga bowiem uważamy za błąd (któż z nas nie popełnia błędów!), podczas gdy idea wiecznego potępienia wydaje się nam nie do pogodzenia z humanistycznym systemem wartości. Ta żartobliwa odpowiedź - naprawdę przecież nikogo o to nie pytamy - rozbawiła uczestników rozmowy, pokazując (nie po raz pierwszy zresztą, że dialog między niewierzącymi i liberalnie usposobionymi wierzącymi jest nie tylko możliwy, ale wręcz przyjemny. Podstawowym warunkiem jest istnienie rozwiniętej kultury demokratycznej we wszytskich kręgach i grupach społecznych. Oby i w Polsce.

Zapraszamy do lektury artykułów zamieszczonych na naszej stronie internetowej i do udziału w pracach naszego Towarzystwa.


Towarzystwo Humanistyczne
Humanist Assciation