1) USTAWA O SYSTEMIE OŚWIATY z dn. 7 września 1991r.

Art. 4
Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, a także szanowania godności osobistej ucznia.

Art. 55
Artykuł ten zawiera prawa uczniów jako jednej z grup tworzących szkołę, skupionych w samorządzie uczniowskim. W myśl tego artykułu samorząd ten może m.in. przedstawiać władzom szkoły wnioski i opinie we wszystkich sprawach. Zrzeszeni w nim uczniowie mają prawo do:
- zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami;
- jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu;
- organizacji życia szkolnego, umożliwiającego zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspakajania własnych zainteresowań;
- redagowania i wydawania gazety szkolnej;
- organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej;
- wyboru nauczyciela pełniącego role opiekuna samorządu.

2) RAMOWY STATUT SZKÓŁ PUBLICZNYCH z dn.19 czerwca 1992 r. Stanowi on wzorzec, na podstawie którego społeczność szkolna tworzy własne Statuty. W statucie ramowym prawa ucznia zawarte są w art. 35.

Art. 35
Statut szkoły określi szczegółowo prawa i obowiązki ucznia przy zachowaniu następujących zasad:
1/ uczeń ma prawo do:
a) właściwie zorganizowanego procesu kształcenia, z zasadami higieny pracy umysłowej,
b) opieki wychowawczej i warunków pobytu w szkole zapewniających bezpieczeństwo, ochronę przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej oraz ochronę i poszanowanie jego godności,
c) korzystania z pomocy stypendialnej bądź doraźnej, zgodnie z odrębnymi przepisami,
d) życzliwego, podmiotowego traktowania w procesie dydaktyczno wychowawczym,
e) swobody wyrażania myśli i przekonań, w szczególności dotyczących życia szkoły, a także światopoglądowych i religijnych - jeśli nie narusza tym dobra innych osób,
f) rozwijania zainteresowań, zdolności i talentów,
g) sprawiedliwości, obiektywnej i jawnej oceny oraz ustalonych sposobów kontroli postępów w nauce,
h) pomocy w przypadku trudności w nauce,
i) korzystania z poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego i zawodowego,
j) korzystania z pomieszczeń szkolnych, sprzętu, środków dydaktycznych, księgozbioru biblioteki podczas zajęć pozalekcyjnych,
k) wpływania na życie szkoły przez działalność samorządową oraz zrzeszanie się w organizacjach działających w szkole.

Art. 36 pkt. 1 stanowi, iż nie mogą być stosowane kary naruszające nietykalność cielesną i godność osobistą ucznia.

Niezwykle istotne z punktu widzenia praw ucznia jest Zarządzenie MEN w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania z dn. 24 września 1992 r.

Zawiera ono szczegółowe kryteria stopni szkolnych, mówi iż zachowanie ucznia nie może wpływać na oceny z poszczególnych przedmiotów, ustala zasady tzw. egzaminów sprawdzających i trybu odwoławczego. Nakazuje nauczycielom informowanie uczniów i ich rodziców o przewidywanych ocenach niedostatecznych na miesiąc przed zakończeniem roku (semestru) szkolnego i wyznacza termin tygodniowego wyprzedzenia na informowanie o przewidywanych ocenach na zakończenie semestru (roku) szkolnego.

Najniżej w hierarchii tych aktów prawnych znajdują się Statuty poszczególnych szkół wraz z załączonymi do nich regulaminami praw i obowiązków ucznia. Regulamin ten powinien zawierać prawa i wolności zawarte w statucie ramowym.

Statuty te uchwalane są przede wszystkim przez nauczycieli. Uczniowie mogą mieć realny wpływ na tworzenie statutu tylko wówczas, gdy w szkole działa Rada Szkoły, będąca reprezentacją nauczycieli, rodziców i uczniów.